Historyczne unijne wsparcie dla regionu: aż 915 mln euro zaczyna pracować dla Lubuskiego!

Centrum Historyczno-Kulturalne – Schoenaichianum, czyli zrewitalizowany z unijnym wsparciem budynek dawnego kościoła ewangelickiego w Bytomiu Odrzańskim, było w poniedziałek, 23 stycznia 2023 roku miejscem konferencji inaugurującej program Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027.

- Jakąś dekadę temu wpisaliśmy do Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego naszą misję: budujemy tutaj zieloną krainę nowoczesnych technologii. Tak się złożyło, że zielony ład i inteligentny rozwój to założenia Polityki Spójności na nową perspektywę – powiedziała marszałek województwa lubuskiego Elżbieta Anna Polak, otwierając poniedziałkową (23 stycznia 2023 r.) konferencję inaugurującą program Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027. - Chcemy dbać nie tylko o zrównoważony, ale przede wszystkim o trwały rozwój naszego regionu w oparciu o Strategię Rozwoju Województwa.

- Innowacyjność, przedsiębiorczość, cyfryzacja, transport mobilny, niskoemisyjny, przyjazny środowisku, ochrona środowiska i energetyka to nasze priorytety, które pamiętacie doskonale ze Strategii Rozwoju Województwa, którą niedawno konsultowaliśmy, a teraz jest naszą konstytucją. Program Fundusze Europejskie dla Lubuskiego jest narzędziem w realizacji tej strategii – podkreśliła lubuska marszałek.

915 mln euro - nigdy w historii Lubuskiego nie mieliśmy tak dużych środków!

- Zadbamy o rynek pracy, zatrudnienie, kształcenie przez całe życie, opiekę zdrowotną, integrację społeczną, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i wymiar terytorialny – deklarowała marszałek Polak. - Decentralizujemy środki. Ale tak naprawdę to, w jaki sposób zrealizujemy priorytety i cele Polityki Spójności, jest w naszych rękach.

- Nowy budżet to 915 mln euro – 263 mln w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego i 651 mln w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Nigdy w historii województwa lubuskiego nie mieliśmy tak dużych środków! – oświadczyła Elżbieta Anna Polak i dodała: - Wśród priorytetów znalazły się dokładnie te projekty, które wpisują się w 5 priorytetów Polityki Spójności. To rozwój Parku Technologii Kosmicznych i parków naukowo-technologicznych w ogóle, Lubuski System Innowacyjnych Startupów, modernizacja energetyczna w infrastrukturze ochrony zdrowia, budowa wzorcowego budynku pasywnego czy zakup taboru kolejowego.

- Program jest już zatwierdzony, przyjęty, ale to nie znaczy, że coś nie może się w nim zmienić. Jesteśmy teraz na etapie pisania uszczegółowienia i kryteriów dostępu. Słyszałam wnioski, czy będą premiowane projekty dla obszarów wykluczonych. I o to zadbamy. W drugim kwartale 2023 r. planujemy ogłosić pierwszy nabór – zapewniła marszałek Polak.

Lepiej rozwiązywać pewne kwestie wspólnie

Członek zarządu województwa lubuskiego Marcin Jabłoński, nadzorujący wydatkowanie środków unijnych w regionie, zwrócił uwagę na to, że podczas konsultowania, negocjacji i dyskusji nad programem w różnych miejscach województwa, najbardziej kontrowersyjny był wątek wymiaru terytorialnego.

- Dopytywaliście państwo, czy Obszary Strategicznej Interwencji znajdą swoje miejsce w nowym programie? Czy miasta, które tracą swoje funkcje społeczno-gospodarcze będą mogły znaleźć odniesienie w tym programie? Było wiele obaw o obszary zagrożone marginalizacją… – przypomniał Marcin Jabłoński i uspokajał: - Chcielibyśmy jeszcze raz państwa zapewnić, że dzięki pewnej filozofii, metodologii, jaką przyjęliśmy wspólnie w pracach nad tym programem, wszystkie te obszary i wszystkie te ośrodki znalazły swoje uwzględnienie w nowym programie, ponieważ wchodzą one w skład Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych – ZIT-ów, które powstały na terenie województwa lubuskiego, bądź też Partnerstw zawiązanych przez jednostki samorządu terytorialnego, do których to Partnerstw bardzo gorąco państwa namawialiśmy. I podkreślaliśmy na każdym możliwym kroku, że to jest dużo lepsza sytuacja podejmować współpracę, rozwiązywać pewne kwestie wspólnie, systemowo niż próbować dobijać się do różnego rodzaju konkursów samodzielnie – podkreślił członek zarządu województwa lubuskiego Marcin Jabłoński.

Marcin Jabłoński zwrócił też uwagę, że poza ZIT-ami i Partnerstwami JST, są też nowości: Rozwój Lokalny kierowany przez Społeczność (z Europejskiego Funduszu Społecznego -  EFS+) oraz Rewitalizacja w Celu Polityki 5.

W poprzedniej perspektywie w Lubuskiem były dwa ZIT-y, teraz są cztery. Liczba Partnerstw też wzrasta – z 3 do 9, a procent liczby mieszkańców objętych ZIT i Partnerstwami rośni z 56 proc. do 96 proc. – Mamy nadzieję, że to będzie jednak 100 procent – powiedział M. Jabłoński.

Alokacja na wymiar terytorialny wzrosła z ponad 146 mln euro do 230 mln euro w nowej perspektywie.

- W imieniu Zarządu Województwa Lubuskiego chcę zapewnić, że to są pieniądze, które będziemy chcieli najszybciej, najsprawniej przekazać, ale też będziecie państwo mieli możliwość bezpośredniego korzystania i brania udziału w konkursach, które będziemy organizować już wkrótce – zadeklarował Marcin Jabłoński.

UE to wzrost gospodarczy i poprawa jakości życia w Lubuskiem

Lucie Žáčkova z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej na wstępie zwróciła uwagę na miejsce konferencji, czyli na budynek byłego zrujnowanego kościoła ewangelickiego, który dzięki unijnemu wsparciu otrzymał nowe życie pod szyldem Centrum Historyczno-Kulturalnego Schoenaichianum. I teraz pięknie odrestaurowany obiekt służy społeczności. – Jest to dla nas cenne doświadczenie, zobaczyć rezultaty realizowanych projektów. Cieszymy się, że dzięki temu więcej osób w gminie korzysta z oferty kulturalnej i dziedzictwa kulturowego.

Lucie Žáčkova pogratulowała przedstawicielom Urzędu Marszałkowskiego doskonałego przygotowania negocjowanych dokumentów.

- Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej 18 lat temu, Fundusze EU w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu gospodarczego i poprawy jakości życia w województwie lubuskim – podkreśliła Lucie Žáčkova i zwróciła uwagę, że w ciągu ostatnich 12 lat lubuski region charakteryzował się mniejszą koncentracją innowacyjnych przedsiębiorstw niż reszta kraju. Tylko jedna czwarta z nich prowadziła innowacje w tym okresie. Ale teraz to się zmienia.

Zdecydowanie więcej środków na badania i innowacje

- Lubuskie jest w czołówce regionów w Polsce pod względem wydatków na badania i rozwój w przeliczeniu na mieszkańca, zwłaszcza w sektorze szkolnictwa wyższego – powiedziała przedstawicielka Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej. - Nowo przyjęty program będzie wspierał projekty w zakresie badań, rozwoju i innowacji. Szacuje się, że 169 przedsiębiorstw otrzyma wsparcie na rzecz badań i rozwoju. Jednocześnie prawie 20 mln euro zostanie przeznaczonych na cyfryzację przedsiębiorstw i instytucji publicznych, aby lepiej radzić sobie z wyzwaniami gospodarki przyszłości.

Zielona kraina nowoczesnych technologii to jest to!

- Województwo lubuskie jest regionem znanym ze swoich walorów przyrodniczych i krajobrazowych – zwróciła uwagę Lucie Žáčkova i dodała, że zrównoważonemu rozwojowi gospodarczemu musi towarzyszyć ochrona środowiska i zapobieganie jego degradacji.

– Takie podejście wymaga innowacji i nowoczesnych technologii. Podoba się nam wyrażenie często używane przez panią marszałkinię: zielona kraina nowoczesnych technologii, bo to oznacza, że Lubuskie dąży do synergii między rozwojem gospodarczym a inwestycjami przyjaznymi dla środowiska – podkreśliła Lucie Žáčkova. - Inteligentna zielona gospodarka to obecnie kierunek obowiązujący w Europie. Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy przeznaczenie 250 mln euro na środowisko: termomodernizację, odnawialne źródła energii, tereny zielone, ochrona wód i czysty transport miejski.

Przedstawicielka Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej z zadowoleniem przyjęła fakt, iż program Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027 będzie zajmował się taki problemami jak: niedobór personelu medycznego, ograniczony dostęp do opieki zdrowotnej, w szczególności opieki jednodniowej, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

A mówiąc o korzystnych skutkach europejskiej polityki spójności, Lucie Žáčkova wskazała na tworzenie nowych miejsc pracy, podnoszenie kwalifikacji pracowników i lepsze dostosowanie się pracowników do zmieniających się warunków na rynku pracy. - Do 2020 roku – dzięki realizacji inwestycji współfinasowanych z budżetu EU - w Lubuskiem powstało ponad 11 tys. miejsc pracy – powiedziała przedstawicielka Komisji Europejskiej.

Pozycja Lubuskiego znacznie się poprawiła

- Bezustannie, od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej, jesteśmy największym biorcą, jeżeli chodzi o Politykę Spójności. Województwo lubuskie skróciło dystans w rozwoju społeczno-gospodarczym w stosunku do średniej europejskiej – powiedział Waldemar Sługocki, poseł na Sejm RP. - Chcę powiedzieć, że Polska też zdecydowanie ten dystans skróciła. Wchodząc do Unii 1 maja 2004 roku, mieliśmy PKB na mieszkańca w wysokości 50 proc. średniej europejskiej. Na koniec roku 2020 ten poziom wyniósł 75,7 proc. średniej europejskiej. Pozycja województwa lubuskiego i państwa polskiego w kontekście Unii Europejskiej, znacznie się poprawiła. Musimy mieć świadomość, że transfery środków wprost się do tego przyczyniają.

Polityka Spójności kołem zamachowym

- Stale pojawiają się przed nami wyzwania, które w sposób trudny do przewidzenia czy zupełnie nieprzewidywalny burzą pewien ład, który został zaprogramowany. Myślę tutaj chociażby o pandemii czy agresji Rosji na Ukrainę – zwrócił uwagę poseł Sługocki. - Tutaj trzeba pogratulować zarówno Komisji Europejskiej, jak i administracji państwa polskiego oraz regionom za to, że w sposób bardzo mobilny i szybki reagują na to, żeby realokować pieniądze. To wszystko powoduje, że faktycznie Polityka Spójności jest tym kołem zamachowym, które pobudza rozwój społeczno-gospodarczy regionów i państw członkowskich Unii Europejskiej.

Znacząca rola samorządów wojewódzkich w dystrybucji środków

- Do końca 2022 r. udało się z sukcesem zakończyć wszystkie negocjacje wszystkich programów krajowych i regionalnych – oświadczyła Aneta Brzuzy z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. - 7 grudnia 2022 r. Komisja Europejska decyzją wykonawczą przyjęła program Fundusze Europejskie dla Lubuskiego 2021-2027. Serdecznie dziękuję za zaangażowanie wszystkim osobom, które przyczyniły się w trakcie negocjacji do tego sukcesu.

- Środki dla Polski z budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027 na finansowanie Polityki Spójności to łącznie około 75,5 mld euro. W ramach tej kwoty blisko 42 mld euro jest przeznaczone na realizację programów krajowych, natomiast 33,5 mld euro będzie zarządzane bezpośrednio przez samorządy wojewódzkie w ramach programów regionalnych. Decentralizacja zarządzania finansowego środkami unijnymi jest kontynuowana. Jak państwo widzicie, rola samorządów wojewódzkich w ich dystrybucji jest znacząca – podkreśliła Aneta Brzuzy.

Paweł Chorąży, dyrektor zarządzający Pionem Funduszy Europejskich Banku Gospodarstwa Krajowego, stwierdził: - Pierwszy raz przyjechałem do województwa jako bardzo młody człowiek, było to już ponad 20 lat temu. Jedna rzecz, która kojarzy mi się z tamtymi czasami to to, jak bardzo zmieniliśmy się jako ludzie, jak więcej wiemy, jak dużym zasobem informacyjnym i potencjałem dysponujemy. Warto, żebyśmy pamiętali, jak bardzo ważną rzeczą jest to, co państwa regionowi udało się zbudować przez te wszystkie lata. Słuchając państwa, widzę, jak ogromną wartością są asertywne regiony, które potrafią przedstawiać swoje racje i są gotowe do dzielenia się odpowiedzialnością za programy, które realizują. Myślę, że dużą wartością Polityki Spójności jest to, że odpowiadamy za to my wszyscy.

Nadal chcemy aktywnie budować zjednoczoną Europę

Głos zabrał też gospodarz miejsca konferencji - Jacek Sauter, burmistrz Bytomia Odrzańskiego: - Chcę wyrazić wielką satysfakcję w imieniu swoim i społeczności bytomskiej, że dostąpiliśmy tego zaszczytu spotkania z państwem i zorganizowania inauguracji nowej perspektywy unijnej dla naszego regionu. Cieszę się bardzo, że w spotkaniu biorą udział przedstawicielki Komisji Europejskiej. Pragnę w imieniu bytomskiego samorządu i samorządów lubuskich zadeklarować, że nadal chcemy aktywnie budować zjednoczoną Europę – Europę opartą na uniwersalnych wartościach: demokracji, tolerancji, wolności i praworządności. Widzimy szansę rozwoju i gwarancję jakże dzisiaj potrzebnego bezpieczeństwa właśnie w zjednoczonej Europie – podkreślał wieloletni włodarz Bytomia Odrzańskiego

- To dla Bytomia Odrzańskiego ważny dzień, bo możemy gościć władze wojewódzkie, zarząd wojewódzki z panią marszałek i panami marszałkami na czele – powiedział Jacek Sauter. - Zabraknie mi słów, żeby wyrazić wdzięczność za waszą politykę regionalną, która pozwala uwzględnić tak małe miejscowości jak moja, która pozwala na tak zrównoważony rozwój całego województwa. Mam wielką nadzieję, że w tej nowej perspektywie ta wasza polityka się nie zmieni.

Cel: wzmocnienie komunikacji

- W nowej perspektywie są szczególnie ważne działania informacyjno-promocyjne. Dlatego z naszej strony angażujemy się w to, aby wspólnie z Instytucjami Zarządzającymi rozwinąć i opracować standardy, jak opracowywać komunikaty prasowe, przygotowywać materiały wizualne, jak przekazywać informacje w mediach społecznościowych – wyjaśniła Katarzyna Głowacka-Rochebonne z Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej. - Celem takiej wzmocnionej komunikacji jest eksponowanie elementów europejskich, unijnych, dlatego, że szczególnie teraz widzimy pilniejszą potrzebę walki z dezinformacją i polaryzacją, z tzw. fake newsami.

Na końcu każdego projektu jest człowiek

- Pierwszym elementem jest to, że inwestycje nie są celem samym w sobie – bardzo nam zależy, żeby w komunikacji umieścić tę inwestycję w kontekście pomocy ludziom, bo ostatecznie na końcu każdego projektu, każdej inwestycji, jest człowiek. Bardzo chcielibyśmy zmienić tę narrację, żeby podkreślać, że funduszami przyczyniamy się do ochrony środowiska, większego bezpieczeństwa, lepszego wykształcenia, tolerancji, zwalczania stereotypów – powiedziała Katarzyna Głowacka-Rochebonne. - Ważne jest dla nas, żeby podkreślać efekty projektów i Politykę Spójności, a nie konkretne osoby czy instytucje. Mówiąc o komunikatach prasowych, mamy jednolite podejście do komunikowania, skoncentrowane na marce Unii Europejskiej i Funduszy Europejskich. Czyli chcemy, żeby w tytule i w tekście komunikatów były odniesienia do budżetu unijnego i do funduszy, a nie do konkretnych programów czy typów funduszy. Bardzo zależy nam również na odpowiedniej identyfikacji wizualnej i używaniu logo oraz flagi Unii Europejskiej. Będziemy także zachęcali Instytucje Zarządzające, żeby podpisując umowy z beneficjentami, zobowiązały ich do stosowania hashtagów - #FunduszeEuropejskie, #FunduszeUE w celu ujednolicenia komunikacji. Za nieprzestrzeganie zasad odpowiedniej komunikacji można ponieść konsekwencje w postaci korekty finansowej w wysokości do 3 proc. wartości projektu.