Wielkie pieniądze dla lubuskich stolic

Poniedziałek, 3 sierpnia 2015 r. to niezwykle ważna data dla dwóch lubuskich stolic. To właśnie tego dnia prezydenci Gorzowa Wlkp. i Zielonej Góry podpisali z marszałek Elżbietą Anną Polak porozumienie będące podstawą do realizacji Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego L2020. - Wprowadzamy w życie nowe narzędzie w polityce spójności ukierunkowane na duże miasta. Dzięki tym środkom zyskają całe obszary funkcjonalne, czyli także gminy wokół stolic – mówiła marszałek Elżbieta Anna Polak.

Środki przeznaczone na realizację inwestycji w obu lubuskich stolicach wynoszą ponad 107 milionów euro. Do Zielonej Góry trafi 58 mln euro, do Gorzowa Wlkp. zaś 49 mln euro. - Dziś bardzo ważny dzień, szczególnie dla naszych stolic, ale także dla samorządu województwa. Wprowadzamy w życie nowe narzędzie w polityce spójności ukierunkowane na duże miasta. Dzięki tym środkom zyskają całe obszary funkcjonalne, czyli także gminy wokół stolic. Takie partnerstwa zostały już podpisane zarówno na północy jak i na południu – mówiła marszałek Elżbieta Anna Polak.

Oba Związki ZIT w ramach podpisanych Porozumień pełnić będą funkcję Instytucji Pośredniczącej ZIT, która uczestniczyć będzie w wypracowaniu propozycji kryteriów wyboru projektów i harmonogramie ogłaszania konkursów w ramach formuły ZIT, ocenie specyficznej projektów w zakresie kryteriów zgodności lub stopnia zgodności ze Strategią ZIT, jak również w zatwierdzaniu listy ocenionych projektów do dofinansowania wspólnie z IZ RPO. Podstawą realizacji ZIT-ów będą strategie, które określają zintegrowane działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych i społecznych, które mają wpływ na obszary miejskie i otaczające je gminy – Zielona Góra już swoją złożyła, Gorzów kończy pracę nad swoją. - Projekty będą rozwiązywały problemy istotne dla całego obszaru powiązań funkcjonalnych. Chcemy, aby to narzędzie dawało lepsze rezultaty – tłumaczyła marszałek.

ZIT-y to nowe wyzwanie dla lubuskich stolic, co podkreślali podczas konferencji prasowej ich włodarze. Prezydent Jacek Wójcicki podziękował marszałek Elżbiecie Annie Polak za szybką i merytoryczną współpracę. Podkreślał także, że środki w ramach Zintegrowanych inwestycji Terytorialnych to większa odpowiedzialność dla stolic. – To dla nas bardzo ważne porozumienie, ponieważ bierzemy na siebie dużą odpowiedzialność. Przed nami dużo pracy. Jednak cieszy mnie to, że następuje coraz większa decentralizacja, a tym samym zwiększa się poziom zaufania do samorządów – wyjaśnił. Janusz Kubicki wyjaśnił z kolei, że do Zielonej Góry trafi blisko 110 mln euro (59 mln euro w ramach RPO oraz 50 mln euro w ramach POIiŚ), ale jak podkreślał, to dopiero początek. – To bardzo ważna informacja dla mieszkańców, że setki milionów na inwestycje już są – mówił.

Obecny podczas konferencji prasowej wiceminister Waldemar Sługocki zaznaczył, że obok środków z Regionalnego Programu Operacyjnego na lubuski grunt trafią także duże środki w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Oba miasta otrzymają po blisko 50 mln euro. W ramach POIiŚ wspierane będą inwestycje w trzech obszarach:

- niskoemisyjny transport miejski (Zielona Góra – zakup autobusów elektrycznych, Gorzów Wlkp. – modernizacja taboru kolejowego)

- modernizacja sieci ciepłowniczych

- termomodernizacja  budynków

- Mam nadzieję, że to nie jedyna aktywność. Wiem, że obie stolice ubiegać się będą jeszcze o środki centralne ramach konkursów – przekonywał.

Więcej o ZIT:

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) to nowy, dotychczas nie stosowany sposób współpracy samorządów, w którym miasta wojewódzkie i otaczające je gminy (wchodzące w skład ich obszarów funkcjonalnych) oraz władze województwa wspólnie ustalają cele do osiągnięcia i wskazują wspólne przedsięwzięcia. ZIT to także wyjście poza sztywne granice administracyjne JST i większe możliwości oddziaływania projektów unijnych. Fundusze na wdrażanie projektów w ramach formuły ZIT pochodzić będą z tzw. rezerwy programowej (kwota wydzielona na etapie programowania z przeznaczonych dla Polski funduszy) oraz z podstawowej alokacji Regionalnego Programu Operacyjnego - Lubuskie 2020 (RPO - L2020).

Związki ZIT MOF Województwa Lubuskiego

Zgodnie z założeniami „Umowy Partnerstwa - Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020, zatwierdzoną przez Komisję Europejską w dniu 23 maja 2014 roku”, ZIT skierowane mają być do miejskich obszarów funkcjonalnych. Fakt ten wynika z silniejszego w obecnym programowaniu ukierunkowania na rozwój obszarów miejskich na szczeblu strategicznym. Zgodnie z art. 30 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 - 2020 ZIT są instrumentem rozwoju terytorialnego, które w ramach regionalnego programu operacyjnego realizowane są na terenie miast będących siedzibą władz samorządu województwa lub wojewody i obszarów powiązanych oraz na terenie innych miast i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie.

Na tej podstawie wyznaczony został zakres terytorialny Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Zielonej Góry i Gorzowa Wlkp., który jest zgodny z zapisami Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, gdzie wyodrębniony został układ osadniczy zachowujący ciągłość przestrzenną złożony z odrębnych administracyjnie jednostek (gmin miejskich, wiejskich i miejsko-wiejskich) i składający się ze zwartego obszaru miejskiego oraz powiązanej z nim funkcjonalnie strefy zurbanizowanej oraz z opracowaniem MRR z lutego 2013 r. pn. „Kryteria delimitacji miejskich obszarów funkcjonalnych ośrodków wojewódzkich”. Na tej podstawie wyznaczono Miejski Obszar Funkcjonalny Gorzowa Wlkp., który tworzą: Miasto Gorzów Wielkopolski - rdzeń obszaru funkcjonalnego, Gmina Kłodawa, Gmina Santok, Gmina Deszczno, Gmina Bogdaniec, natomiast Miejski Obszar Funkcjonalny Zielonej Góry, który tworzą: Miasto Zielona Góra - rdzeń obszaru funkcjonalnego, Gmina Czerwieńsk, Gmina Świdnica, Gmina Sulechów, Gmina Zabór wyznaczono na podstawie „Analizy zasięgu obszaru funkcjonalnego Miasta Zielona Góra w celu jego delimitacji”.

Strategia ZIT MOF Zielonej Góry i Gorzowa Wlkp.

Samorządy są zobligowane do  zawiązania zinstytucjonalizowanej formy partnerstwa i przygotowania wspólnej Strategii ZIT, która zawierać będzie najważniejsze cele i przedsięwzięcia przewidziane do realizacji. Zgodnie z art. 36 ust. 3 rozporządzenia nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Instytucja Zarządzająca może wyznaczyć jedną lub kilka Instytucji Pośredniczących, w tym władze lokalne, podmioty zajmujące się rozwojem regionalnym lub organizacje pozarządowe do zarządzania i wdrażania ZIT zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych funduszy.

Strategia ZIT określa zintegrowane działania służące rozwiązywaniu problemów gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych i społecznych, które mają wpływ na obszary miejskie. Ponadto niezbędne jest zawarcie Porozumienia między Związkiem ZIT, a Zarządem Województwa.

Porozumienia ze Związkami ZIT MOF ZG oraz ZIT MOF GW

W celu realizacji działań ujętych w Strategiach ZIT, Związki ZIT muszą podpisać Porozumienia o wdrażaniu ZIT w Zarządem Województwa Lubuskiego. Zawarcie Porozumień jest jednoznaczne z powierzeniem IP ZIT realizacji zadań w ramach instrumentu Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020 w zakresie realizacji następujących poddziałań Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO – L2020:

Dla Zielonej Góry:

- 3.2.3 Efektywność energetyczna, Oś 3 Gospodarka niskoemisyjna;
- 3.3.3 Ograniczenie niskiej emisji w miastach, Oś 3 Gospodarka niskoemisyjna;
- 4.4.3 Zasoby kultury i dziedzictwa kulturowego, Oś 4 Środowisko i kultura;
- 4.5.2 Kapitał przyrodniczy regionu, Oś 4 Środowisko i kultura: dz. 4.5 Kapitał przyrodniczy regionu;
- 5.1.3 Transport drogowy, Oś 5 Transport;
- 7.4.2 Aktywne włączenie w ramach podmiotów integracji społecznej, Oś 7 Równowaga społeczna;
- 8.1.3 Wyrównywanie dysproporcji w jakości kształcenia na poziomie elementarnym, Oś 8 Nowoczesna edukacja;
- 8.2.3 Wyrównywanie dysproporcji w jakości kształcenia na poziomie ogólnym oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych i zdrowotnych,
    Oś 8 Nowoczesna edukacja;
- 9.1.2 Infrastruktura zdrowotna i usług społecznych, Oś 9 Infrastruktura społeczna;
- 9.2.3 Rozwój obszarów zmarginalizowanych, Oś 9 Infrastruktura społeczna.

Dla Gorzowa Wlkp.:

- 1.3.2 Tereny inwestycyjne, OP 1. Gospodarka i Innowacje;
- 1.4.2 Promocja regionu, OP 1. Gospodarka i Innowacje;
- 3.2.2 Efektywność energetyczna, Oś 3 Gospodarka niskoemisyjna;
- 3.3.2 Ograniczenie niskiej emisji w miastach, Oś 3 Gospodarka niskoemisyjna;
- 4.4.2 Zasoby kultury i dziedzictwa kulturowego, Oś 4 Środowisko i kultura;
- 5.1.2 Transport drogowy, Oś 5 Transport;
- 8.1.2 Wyrównywanie dysproporcji w jakości kształcenia na poziomie elementarnym, Oś 8 Nowoczesna edukacja;
- 8.2.2 Wyrównywanie dysproporcji w jakości kształcenia na poziomie ogólnym oraz dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych i zdrowotnych,
    Oś 8 Nowoczesna edukacja;
- 8.4.2 Doskonalenie jakości kształcenia zawodowego, Oś 8 Nowoczesna edukacja;
- 9.2.2 Rozwój obszarów zmarginalizowanych, Oś 9 Infrastruktura społeczna;
- 9.3.2 Rozwój infrastruktury edukacyjnej, Oś 9 Infrastruktura społeczna.

Kierunki działań

Wśród głównych kierunków działań służących zwiększaniu konkurencyjności obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich, atrakcyjności ich rynków pracy, czy inwestycyjnej znajduje się rozwój zrównoważonego, sprawnego transportu łączącego miasto i jego obszar funkcjonalny oraz poprawa dostępności transportowej do głównych ośrodków miejskich w kraju, realizacja planów gospodarki niskoemisyjnej, rewitalizacja zdegradowanych dzielnic, poprawa stanu środowiska przyrodniczego, ale także wzmacnianie badań, rozwoju technologicznego, innowacji oraz sieciowania miast w zakresie rozwoju społeczno - gospodarczego.

Fundusze na wdrażanie projektów w ramach formuły ZIT

Fundusze na wdrażanie projektów w ramach formuły ZIT pochodzić będą z tzw. rezerwy programowej (kwota wydzielona na etapie programowania z przeznaczonych dla Polski funduszy) oraz z podstawowej alokacji RPO – Lubuskie 2020 (EFRR oraz EFS).

Szacunkowa alokacja inwestycji ZIT w RPO-L2020 obejmuje działania z EFRR oraz EFS wynosi: dla Gorzowa Wlkp. 49 282 322,00 euro, dla Zielonej Góry wynosi 58 345 706,00 euro.

Dodatkowo, istnieje możliwość, aby projekty wynikające ze Strategii ZIT (projekty komplementarne do projektów realizowanych w formule ZIT w RPO), otrzymały preferencje w procesie wyboru projektów w ramach programów krajowych, głównie Programu Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 (po uzgodnieniu na linii Związek ZIT – IZ RPO – L2020 – MIR).